عصر کرد - صفحه اقتصاد - استان کردستان با موقعیت خاص جغرافیایی در غرب ایران، از تنوع آب و هوایی چشمگیری برخوردار است. این استان که در دامنه‌های غربی رشته‌کوه زاگرس قرار گرفته، تحت تأثیر سیستم‌های جوی مختلفی قرار دارد که شرایط اقلیمی متنوعی را در مناطق مختلف آن ایجاد کرده است. به‌طور کلی، کردستان دارای آب و هوای کوهستانی با زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل است، اما تفاوت‌های ارتفاعی قابل توجه در سطح استان باعث ایجاد میکروکلیماهای مختلف شده است.
آب و هوای کردستان: تنوع اقلیمی و ویژگی‌های منحصر به فرد

میانگین بارش سالانه در استان کردستان بین 400 تا 800 میلی‌متر متغیر است که این مقدار در مناطق مرتفع به بیش از 1000 میلی‌متر نیز می‌رسد. بیشترین میزان بارش در فصل‌های پاییز و زمستان اتفاق می‌افتد که عمدتاً به صورت برف در ارتفاعات است. شهر سنندج به عنوان مرکز استان، دارای میانگین دمای سالانه حدود 13 درجه سانتی‌گراد است. زمستان‌ها در این شهر سرد و برفی و تابستان‌ها معتدل و خشک است.
تفاوت ارتفاع در نقاط مختلف کردستان باعث ایجاد تنوع اقلیمی قابل توجهی شده است. مناطق شرقی و مرکزی استان مانند سنندج و دیواندره دارای آب و هوای سرد کوهستانی هستند. در مقابل، مناطق غربی مانند مریوان و بانه به دلیل نزدیکی به مرزهای غربی کشور و تأثیرپذیری از جبهه‌های هوایی مدیترانه‌ای، از بارش‌های بیشتری برخوردارند و زمستان‌های معتدل‌تری دارند. شهرهای جنوبی استان مانند قروه و دهگلان نیز به دلیل ارتفاع کمتر، تابستان‌های گرم‌تر و زمستان‌های ملایم‌تری را تجربه می‌کنند.
بهار در کردستان فصل رویش و سرسبزی است. بارش‌های بهاری همراه با ذوب برف‌های زمستانی، باعث شکوفایی طبیعت و افزایش دبی رودخانه‌ها می‌شود. تابستان‌ها کوتاه و معتدل است و گرمای شدید به ندرت در این منطقه مشاهده می‌شود. پاییز با کاهش تدریجی دما و بارش‌های پراکنده همراه است و زمستان‌های طولانی و سرد از ویژگی‌های بارز اقلیمی این منطقه محسوب می‌شود. در ارتفاعات، برف‌های سنگین گاهی تا چند ماه زمین را می‌پوشانند.
بارش‌های نسبتاً فراوان در کردستان باعث تشکیل رودخانه‌های متعددی شده است. رودخانه قزل‌اوزن که از کوه‌های چهل‌چشمه سرچشمه می‌گیرد، یکی از مهم‌ترین منابع آبی منطقه است. دریاچه زریوار در مریوان نیز به عنوان یکی از جاذبه‌های طبیعی و اکولوژیکی مهم استان، تحت تأثیر مستقیم شرایط اقلیمی منطقه قرار دارد. این دریاچه که منبع مهمی برای تأمین آب کشاورزی و شرب است، در سال‌های اخیر با کاهش سطح آب مواجه شده که نشان‌دهنده تغییرات اقلیمی در منطقه است.
در سال‌های اخیر، تغییرات آب و هوایی در کردستان نیز مانند دیگر نقاط جهان قابل مشاهده است. کاهش بارش برف، افزایش دمای متوسط سالانه و تغییر در الگوهای بارشی از مهم‌ترین این تغییرات هستند. این پدیده‌ها تأثیر مستقیمی بر منابع آبی، کشاورزی و محیط زیست منطقه داشته‌اند. کاهش ذخایر برفی زمستانی که منبع اصلی تغذیه رودخانه‌ها در فصل گرم هستند، نگرانی‌هایی را درباره تأمین آب در آینده ایجاد کرده است.
آب و هوای کردستان برای کشاورزی و دامداری بسیار مناسب است. محصولات سردسیری مانند گندم، جو و حبوبات به خوبی در این منطقه رشد می‌کنند. باغات میوه به ویژه سیب و انگور نیز از مهم‌ترین محصولات باغی استان هستند که کیفیت بالای آنها مرهون شرایط اقلیمی خاص منطقه است. دامداری به شیوه سنتی و عشایری نیز از دیرباز در این منطقه رواج داشته و آب و هوای مناسب، زمینه را برای چرای دام در مراتع غنی فراهم کرده است.
اگرچه کردستان از نظر بارش در مقایسه با بسیاری از مناطق ایران در وضعیت بهتری قرار دارد، اما مدیریت نادرست منابع آبی و تغییرات اقلیمی، چالش‌هایی را برای این استان ایجاد کرده است. کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، خشک‌شدن برخی چشمه‌ها و قنات‌ها و تغییر در الگوی کشت از جمله این مشکلات هستند. فرسایش خاک نیز به دلیل شیب‌های تند و بارش‌های شدید بهاری در برخی مناطق دیده می‌شود.
تنوع آب و هوایی کردستان باعث ایجاد مناظر طبیعی بی‌نظیری شده است. از جنگل‌های بلوط در مناطق غربی تا مراتع سرسبز در ارتفاعات و دره‌های عمیق، همگی تحت تأثیر مستقیم شرایط اقلیمی منطقه شکل گرفته‌اند. این تنوع زیستی و اقلیمی، کردستان را به یکی از مهم‌ترین مناطق اکوتوریستی کشور تبدیل کرده است. ییلاق‌های خنک در تابستان و پیست‌های اسکی در زمستان، جاذبه‌های چهارفصل این استان محسوب می‌شوند.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی می‌تواند در آینده بر الگوهای بارشی و دمایی کردستان تأثیر بگذارد. افزایش دمای متوسط، کاهش بارش برف و تغییر در زمان‌بندی بارش‌ها از جمله این تغییرات هستند. این تحولات می‌تواند بر منابع آبی، کشاورزی و اکوسیستم‌های طبیعی منطقه تأثیر قابل توجهی بگذارد. بنابراین، برنامه‌ریزی برای سازگاری با این تغییرات و مدیریت پایدار منابع طبیعی از ضروریات آینده این استان است.
آب و هوای کردستان با ویژگی‌های منحصر به فرد خود، این استان را به منطقه‌ای خاص در غرب ایران تبدیل کرده است. تنوع اقلیمی ناشی از اختلاف ارتفاع و تأثیر سیستم‌های جوی مختلف، شرایطی را ایجاد کرده که هم چالش‌ها و هم فرصت‌های ویژه‌ای برای ساکنان این منطقه به همراه دارد. حفظ این موهبت‌های طبیعی در کنار برنامه‌ریزی برای مقابله با تغییرات اقلیمی، نیازمند توجه ویژه مسئولان و مشارکت فعال مردم است. آینده کردستان به مدیریت خردمندانه منابع آب و خاک و توسعه پایدار مبتنی بر ویژگی‌های اقلیمی منطقه وابسته است.
مطالعه بیشتر: وضعیت آب و هوا کردستان فردا دوشنبه 11 فروردین ماه 1404 | پیش بینی هواشناسی کردستان 24 ساعت آینده | آب و هوای کردستان در روز سیزده بدر + هواشناسی سنندج